του Γιώργου Καζολέα, Δικηγόρου σε Σ.Διονυσίου & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε.

Ένας από τους κανόνες που διέπουν τις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων που πραγματοποιούνται από αναθέτουσες αρχές για δημόσιες συμβάσεις και για διαγωνισμούς μελετών υπό τις αναφερόμενες στη νομοθεσία προϋποθέσεις αφορούν στο θέμα των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών.

Στην περίπτωση αυτή, όταν οι προσφορές φαίνονται ασυνήθιστα χαμηλές ενδέχεται να βασίζονται σε τεχνικά, οικονομικά ή νομικά προβληματικές πρακτικές. Για το λόγο αυτό οι αναθέτουσες αρχές απαιτούν από τους οικονομικούς φορείς συγκεκριμένες εξηγήσεις για την τιμή ή το κόστος που προτείνουν στην προσφορά τους.

Επομένως η αναθέτουσα αρχή δύναται να απορρίψει μια ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά μόνο εάν τα διευκρινιστικά στοιχεία που παρασχέθηκαν από τον προσφοροδότη δεν εξηγούν κατά τρόπο ικανοποιητικό το χαμηλό επίπεδο της τιμής ή του κόστους.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία,  η προσφορά απορρίπτεται όταν διαπιστωθεί ότι η ασυνήθιστα χαμηλή τιμή ή το κόστος είναι απόρροια μη συμμόρφωσης με την ενωσιακή ή εθνική νομοθεσία τους τομείς του περιβαλλοντικού, κοινωνικού ή εργατικού δικαίου.

Περαιτέρω, η αναθέτουσα αρχή απορρίπτει μια προσφορά  που είναι ασυνήθιστα χαμηλή λόγω κρατικής ενίσχυσης, μόνο κατόπιν διαβούλευσης με τον προσφέροντα και εφόσον  αυτός δεν είναι σε θέση να αποδείξει, εντός εύλογης προθεσμίας την οποία ορίζει η αναθέτουσα αρχή, ότι η εν λόγω ενίσχυση είναι σύμφωνη με την εσωτερική αγορά.

Τα παραπάνω ρυθμίζονται από τον περί της Ρύθμισης των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων και για Συναφή Θέματα Νόμο του 2016 (73(I)/2016) ο οποίος εκδόθηκε για σκοπούς εναρμόνισης με την «Οδηγία 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2014 σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων και την κατάργηση της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ».

Σύμφωνα με το άρθρο 69 του νόμου αυτού, που αποτελεί ενσωμάτωση του άρθρου 55 της παραπάνω Οδηγίας:

69.-(1)Όταν οι προσφορές φαίνονται ασυνήθιστα χαμηλές σε σχέση με τα έργα, τις προμήθειες ή τις υπηρεσίες, οι αναθέτουσες αρχές απαιτούν από τους οικονομικούς φορείς να εξηγήσουν την τιμή ή το κόστος που προτείνουν στην προσφορά.

(2) Οι εξηγήσεις που αναφέρονται στο εδάφιο (1) μπορούν να αφορούν ιδίως:

(α) Τα οικονομικά χαρακτηριστικά της μεθόδου κατασκευής, της διαδικασίας παρασκευής ή των παρεχόμενων υπηρεσιών·

(β) τις επιλεγείσες τεχνικές λύσεις ή τις εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες που διαθέτει ο προσφέρων για την παροχή των προϊόντων ή των υπηρεσιών ή για την εκτέλεση του έργου·

(γ) την πρωτοτυπία του έργου, των προμηθειών ή των υπηρεσιών που προτείνονται από τον προσφέροντα·

(δ) τη συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις του εδαφίου (3) του άρθρου 4·

(ε) τη συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις του άρθρου 71·

(στ) το ενδεχόμενο χορήγησης κρατικής ενίσχυσης στον προσφέροντα.

(3)(α) Η αναθέτουσα αρχή αξιολογεί τις παρεχόμενες πληροφορίες, σε συνεννόηση με τον προσφέροντα.

(β) Η αναθέτουσα αρχή δύναται να απορρίψει την προσφορά μόνο εάν τα παρεχόμενα στοιχεία δεν εξηγούν κατά τρόπο ικανοποιητικό το χαμηλό επίπεδο της τιμής ή του κόστους που προτείνεται, λαμβανομένων υπόψη των στοιχείων που αναφέρονται στο εδάφιο (2).

(γ) Η αναθέτουσα αρχή απορρίπτει την προσφορά, εάν διαπιστώσει ότι η προσφορά είναι ασυνήθιστα χαμηλή, διότι δεν συμμορφώνεται με τις ισχύουσες υποχρεώσεις του εδαφίου (3) του άρθρου 4.

(4) Εάν η αναθέτουσα αρχή διαπιστώνει ότι μια προσφορά είναι ασυνήθιστα χαμηλή λόγω χορήγησης κρατικής ενίσχυσης στον προσφέροντα, η προσφορά μπορεί να απορρίπτεται αποκλειστικά για αυτόν τον λόγο μόνο μετά από διαβούλευση με τον προσφέροντα και εφόσον αυτός δεν είναι σε θέση να αποδείξει, εντός εύλογης προθεσμίας την οποία ορίζει η αναθέτουσα αρχή, ότι η εν λόγω ενίσχυση είναι σύμφωνη με την εσωτερική αγορά κατά την έννοια του Άρθρου 107 της ΣΛΕΕ. Σε περίπτωση όπου η αναθέτουσα αρχή απορρίπτει προσφορά υπό τις συνθήκες αυτές, ενημερώνει σχετικώς την Αρμόδια Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, η οποία ενημερώνει την Επιτροπή.

Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει σαφώς ότι βούληση του ενωσιακού νομοθέτη ήταν να επιβάλει στην Aναθέτουσα Aρχή να εξακριβώνει τη σύνθεση των προσφορών που είναι ασυνήθιστα χαμηλές υποχρεώνοντάς την προς τούτο να ζητεί από τους υποψηφίους να της προσκομίσουν τις διευκρινίσεις εκείνες για τη σύνθεση της προσφοράς που τυχόν κρίνει σκόπιμες.[1]

Συνεπώς, η ύπαρξη πραγματικού κατ’ αντιπαράθεση διαλόγου, διεξαγόμενου σε εύθετο χρόνο κατά τη διαδικασία εξετάσεως των προσφορών, μεταξύ της αναθέτουσας αρχής και του υποψηφίου, προκειμένου να δοθεί στον τελευταίο η δυνατότητα να δικαιολογήσει την ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά του, συνιστά απαίτηση της Οδηγίας, που αποσκοπεί στο να αποτραπούν αυθαίρετες εκτιμήσεις της Aναθέτουσας Aρχής και να διασφαλιστεί ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων (βλ. απόφαση C-285/99 & C-286/99, Lombardini και Mantovani, ημερ. 27.11.2001, σκέψη 57).

Σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΕ, ο προσφοροδότης  που κρίνεται ότι υπέβαλε ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά πρέπει με τις διευκρινίσεις που παρέχει να ικανοποιήσει την Αναθέτουσα Αρχή ότι η προσφορά είναι, όπως αναφέρεται στο αγγλικό κείμενο των αποφάσεων, «genuine» (γνήσια) ή «reliable and serious» (αξιόπιστη και σοβαρή) (Βλ. Renco SpA, Case T-4/01 ημερ. 25.2.2003 και TQ3 Travel Solutions Belgium SA, Case Y-148/04 ημερ. 6.7.2005) ή ότι είναι «genuine and viable» (γνήσια και σοβαρή) (Βλ. C-147/06 και C-148/06 SECAP SpA και Santorso Soc. Coop.arl  ημερ. 15.5.2008). Όπως αναφέρεται στη Renco SpA, με παραπομπή σε ανάλογες διατάξεις της οδηγίας 92/50/ΕΟΚ του Συμβουλίου, δεν πρέπει κατ’ ανάγκη κάθε στοιχείο που λαμβάνει υπόψη η Αναθέτουσα Αρχή για να προσδιορίσει την οικονομικά πιο συμφέρουσα προσφορά να είναι αμιγώς οικονομικής φύσεως, «δοθέντος ότι δεν μπορεί να αποκλείεται ότι άλλοι, μη αμιγώς οικονομικοί, παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την αξία μιας προσφοράς κατά την κρίση της αναθέτουσας αρχής». Όπως επισημαίνεται στη σχετική νομολογία δεν υπάρχει τίποτα στην Οδηγία ή στη νομολογία του ΔΕΕ και του Πρωτοδικείου που να υποχρεώνει τις αναθέτουσες αρχές να απορρίψουν μια ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά. Αντιθέτως, η απόρριψη, όπως προκύπτει από το Άρθρο 55(3) της Οδηγίας, είναι μια δυνατότητα η οποία εναπόκειται στην κρίση της Αναθέτουσας Αρχής.[2]

Το παρόν άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Για περαιτέρω νομική συμβουλή και χειρισμό υπόθεσης διοικητικού δικαίου/ δημοσίων διαγωνισμών επικοινωνήστε μαζί μας στο τηλ. 2272360 και στο email info@dplawcyprus.com

_______________

[1] Logicom Public Limited v. Aναθεωρητικης Aρχης Προσφορων κ.α., (2014) 3 ΑΑΔ 16

[2] ο.π.