Η υποχρέωση ενημέρωσης του καταναλωτή από την τράπεζα και η απαίτηση διαφάνειας πριν από τη σύναψη δανείου

του Γιώργου Καζολέα, δικηγόρου σε Σ.Διονυσίου & Συνεργάτες ΔΕΠΕ

Σημαντική απόφαση για τις καταχρηστικές ρήτρες σε συμβάσεις δανείων που συνάφθηκαν σε ξένο νόμισμα εξέδωσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 21 Σεπτεμβρίου 2023 στην υπόθεση C‑139/22.

Εν προκειμένω ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ένα εκ των προδικαστικών ερωτημάτων που υπέβαλε στο ΔΕΕ πολωνικό δικαστήριο, το οποίο αποσκοπούσε στην ερμηνεία των διατάξεων της οδηγίας 93/13, σε σχέση με την απαίτηση διαφάνειας που βαρύνει το πιστωτικό ίδρυμα πριν από τη σύναψη συμβάσεως δανείου που συνδέεται με ξένο νόμισμα, έναντι του υποψήφιου δανειολήπτη όταν ο τελευταίος είναι υπάλληλός του. Δηλαδή εν προκειμένω το δάνειο το έλαβε υπάλληλος που εργαζόταν στην πιστώτρια τράπεζα.

Το εθνικό δικαστήριο ζητούσε, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 4, παράγραφος 2, της οδηγίας 93/13, σε συνδυασμό με το άρθρο 2, στοιχείο βʹ, της οδηγίας, έχει την έννοια ότι η τράπεζα έχει την υποχρέωση να ενημερώνει τον ενδιαφερόμενο καταναλωτή για τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της συναφθείσας συμβάσεως και για τους κινδύνους που συνδέονται με τη σύμβαση αυτή, έστω και αν ο εν λόγω καταναλωτής είναι υπάλληλός της και έχει ουσιαστικές γνώσεις σχετικά με τη σύμβαση αυτή.

Το Δικαστήριο υπενθυμίζει στην απόφασή του ότι η απαίτηση διαφάνειας των συμβατικών ρητρών, την οποία προβλέπει το άρθρο 4, παράγραφος 2, της οδηγίας, έχει την έννοια ότι επιβάλλει όχι μόνον να είναι η οικεία ρήτρα κατανοητή για τον καταναλωτή από τυπικής και γραμματικής απόψεως, αλλά και να δύναται ο μέσος καταναλωτής, ο οποίος έχει τη συνήθη πληροφόρηση και είναι ευλόγως προσεκτικός και ενημερωμένος, να κατανοήσει τη συγκεκριμένη λειτουργία της εν λόγω ρήτρας και έτσι να αξιολογήσει, βάσει σαφών και κατανοητών κριτηρίων, τις δυνητικά σημαντικές οικονομικές συνέπειες μιας τέτοιας ρήτρας για τις χρηματοπιστωτικές υποχρεώσεις του.

Είναι άξιο αναφοράς ότι το Δικαστήριο επιμένει στον αντικειμενικό χαρακτήρα της έννοιας του καταναλωτή , ο οποίος δεν εξαρτάται από τις συγκεκριμένες γνώσεις που μπορεί να έχει το ενδιαφερόμενο πρόσωπο ούτε από τις πληροφορίες που πράγματι διαθέτει το πρόσωπο αυτό.

Ειδικά ως προς τις συμβάσεις δανείου που συνδέονται με ξένο νόμισμα, η απαίτηση διαφάνειας των συμβατικών ρητρών είναι εντονότερη και συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, ότι το πιστωτικό ίδρυμα πρέπει να ενημερώνει σαφώς τον ενδιαφερόμενο καταναλωτή για το γεγονός ότι, συνάπτοντας τέτοια σύμβαση, εκτίθεται σε συναλλαγματικό κίνδυνο τον οποίο, ενδεχομένως, θα του είναι οικονομικά δύσκολο να φέρει σε περίπτωση υποτίμησης του νομίσματος στο οποίο εισπράττει τα εισοδήματά του. Υπάρχει επίσης η υποχρέωση της τράπεζας να εκθέτει στον καταναλωτή τις πιθανές διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών και τους εγγενείς κινδύνους της σύναψης τέτοιας σύμβασης.

Οι πληροφορίες που παρέχει η τράπεζα στον υποψήφιο δανειολήπτη πρέπει να καθιστούν δυνατό στον μέσο καταναλωτή, ο οποίος έχει τη συνήθη πληροφόρηση και είναι ευλόγως προσεκτικός και ενημερωμένος, ότι η εξέλιξη της ισοτιμίας μεταξύ του λογιστικού νομίσματος και του νομίσματος πληρωμής ενδέχεται να έχει δυσμενείς συνέπειες για τις χρηματοπιστωτικές υποχρεώσεις του, και να κατανοήσει, τον πραγματικό κίνδυνο στον οποίο εκτίθεται, καθ’ όλη τη διάρκεια της συμβάσεως δανείου, στην περίπτωση σημαντικής υποτιμήσεως του νομίσματος στο οποίο εισπράττει τα εισοδήματά του σε σχέση με το λογιστικό νόμισμα.

Στην συγκεκριμένη υπόθεση δανειολήπτης ήταν υπάλληλος της τράπεζας που συνήψε σύμβαση δανείου σε ξένο νόμισμα, και η οποία υπάλληλος διέθετε, λόγω της καταρτίσεως και της επαγγελματικής πείρας της, τις ίδιες γνώσεις σχετικά με τα ουσιώδη χαρακτηριστικά και τους συνδεόμενους με την εν λόγω σύμβαση δανείου κινδύνους με έναν καταναλωτή πιο ενημερωμένο από τον μέσο καταναλωτή.

Ωστόσο το Δικαστήριο εξέφρασε την ορθή θέση ότι η τήρηση της επιταγής περί διαφάνειας πρέπει να ελέγχεται σε σχέση με το αντικειμενικό επίπεδο του μέσου καταναλωτή, ο οποίος έχει τη συνήθη πληροφόρηση και είναι ευλόγως προσεκτικός και ενημερωμένος, στον οποίο δεν αντιστοιχούν, μεταξύ άλλων, ούτε ο καταναλωτής που είναι λιγότερο ενημερωμένος από τον μέσο καταναλωτή ούτε ο καταναλωτής που είναι περισσότερο ενημερωμένος από τον μέσο καταναλωτή.

Η ευρεία ερμηνεία της έννοιας του «καταναλωτή» καθιστά δυνατή τη διασφάλιση της προστασίας που παρέχει η οδηγία στο σύνολο των φυσικών προσώπων που βρίσκονται σε ασθενέστερη θέση έναντι του πιστωτικού ιδρύματος όσον αφορά όχι μόνον το επίπεδο πληροφορήσεως, αλλά και τη διαπραγματευτική ισχύ, θέση η οποία υποχρεώνει τα φυσικά αυτά πρόσωπα να προσχωρήσουν στους όρους που έχει εκ των προτέρων καταρτίσει η τράπεζα, χωρίς να μπορούν να ασκήσουν οποιαδήποτε επιρροή επί του περιεχομένου τους .

Παρά το γεγονός ότι η υπάλληλος της τράπεζας είχε προφανώς αυξημένη πληροφόρηση σε σχέση με τους συμβατικούς όρους του δανείου, στο ισοζύγιο της διαπραγματευτικής δύναμης παρέμενε ευνοήτως το ασθενές μέρος.

Επομένως σύμφωνα με την απόφαση του ΔΕΕ, αυτό καθεαυτό το γεγονός ότι ένα φυσικό πρόσωπο συνάπτει σύμβαση, πλην της συμβάσεως εργασίας, με τον εργοδότη του δεν εμποδίζει τον χαρακτηρισμό του προσώπου αυτού ως «καταναλωτή», κατά την έννοια του άρθρου 2, στοιχείο βʹ, της οδηγίας 93/13, έτσι ώστε η τράπεζα έχει την υποχρέωση να ενημερώνει τον ενδιαφερόμενο καταναλωτή για τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της συναφθείσας με αυτόν συμβάσεως και για τους κινδύνους που συνδέονται με τη σύμβαση αυτή, έστω και αν ο εν λόγω καταναλωτής είναι υπάλληλός του και έχει ουσιαστικές γνώσεις στον τομέα της ως άνω συμβάσεως.

Η συγκεκριμένη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχει μεγάλη αξία καθώς αντικειμενικοποιεί σε μεγάλο βαθμό της έννοια του “μέσου καταναλωτή” , λαμβανομένης υπόψη και της πάγιας –καταχρηστικής- πρακτικής των τραπεζών , οι οποίες επιχειρούν να αποδυναμώσουν το μεταγενέστερο επιχείρημα των καταναλωτών περί μη ενημέρωσης τους και αντίληψης ορισμένων συμβατικών ρητρών, κάνοντας χρήση διάφορων τεχνασμάτων με συνηθέστερο αυτό της επιβεβαίωσης δια της υπογραφής ότι έλαβαν ανεξάρτητη νομική συμβουλή από δικηγόρο ή ακόμα και έγγραφης πιστοποίησης του δικηγόρου ότι ο καταναλωτής έλαβε γνώση και αντιλήφθηκε πλήρως τους όρους της σύμβασης, πριν αυτή υπογραφεί.

Το παρόν άρθρο έχει μόνο ενημερωτικό χαρακτήρα. Για εξειδικευμένη συμβουλή και χειρισμό της υπόθεσης σας επικοινωνήστε μαζί μας στο τηλ. +357 22272360 και στο email : info@dplawcyprus.com

Share:

More Posts

Get in Touch

Seeking legal, business or immigration solutions in Cyprus? Contact us for a consultation.

Contact Info